Program 2023

W otwierającym festiwal koncercie melodie unoszą się, krążą i przepływają do siebie i z powrotem. Koncert został ukształtowany chronologicznie: od wielkiego poprzednika Bacha, przez samego Messiaena, po jego uczniów i adeptów. W ten sposób organy intonują “przemiany w chaosie”, daleko idące poza czasy kryzysu…

Co się z nami dzieje, gdy dajemy się prowadzić wszechogarniającej muzyce – gdy wędrujemy przez szał dźwięków?

Wystawa zwraca uwagę na różnorodność kultury muzyki polskiej przed rokiem 1939 roku oraz przybliża losy wielu kompozytorów i muzyków, m.in. pianisty Władysława Szpilmana. Przedstawione zostaną tu rzadko pokazywane dokumenty, kompozycje i życiorysy. Wystawa wyzwala silne poczucie, jaką niesamowitą siłę rozwoju ma muzyka w sytuacjach ekstremalnych.

Perspektywę odwagi cywilnej dopełni film Ute Friederike Jürß i Martiny Doerry „DECYZJA – Wilm prowadził podwójne życie”: oficer Wehrmachtu Wilm Hosenfeld działa jako oprawca i pomocnik prześladowanych, w tym m.in. Władysława Szpilmana.

Jak wiele miast Trzeciej Rzeszy, tak i Görlitz było naznaczone organizowaniem pracy przymusowej. Jeńcy wojenni byli przez to bezpośrednio widoczni zarówno w görlitzkiej przestrzeni publicznej, jak i w licznych zakładach.

Jak wpłynęło na życie miejskie powstanie obozu, codzienna, cywilna praca przymusowa i obecność jeńców? Jak reagowało społeczeństwo na jeńców wojennych? Jakiego rodzaju i zasięgu znana jest praca przymusowa, szczególnie w görlitzkiej przestrzeni miejskiej? Dlaczego wiele informacji na ten temat wymazało się z pamięci ludzi w Görlitz?

Thomas Isermann – ekspert ds. Jakuba Böhme
Thomas Daniel Schlee – były uczeń Messiaena
Prof. Stefan Keym – ekspert ds. Messiaena

Jakob Böhme i Olivier Messiaen, mistrzowie swojego zawodu są ściśle związani z Görlitz; miasto ich ukształtowało, oni kształtowali miasto: Böhme, jako uczeń i teozof spędził tu prawie całe swoje życie; Messiaen, podczas swojego pobytu w obozie jenieckim, zaistniał dzięki prapremierze swojej kompozycji. Ich sposób myślenia, mistyczne odbieranie świata oraz czerpanie inspiracji z rozwoju świata roślin i zwierząt zostały ukształtowane właśnie w tym mieście.

W tej dyskusji eksperymentalnej chcielibyśmy poszukać inspiracji i zastanowić się, co i w jakim stopniu ukształtowało pogląd na świat Messiaena i czy to samo wpłynęło także na Böhme. Może dzięki temu sami doświadczymy jakiejś przemiany?

Tobias Brommann – organy
Europa Chor Akademie
Jan Hoffmann – dyrygent

W trakcie koncertu obok Messiaenowskiego „O Sacrum Convivium!” zabrzmią utwory ukraińskich kompozytorów Walentyna Sylwestra i Romana Rybaka.

Znane już utwory kompozytorów reprezentujące różne kraje, epoki i style, wspólnie wezwą podczas koncertu do pokoju na świecie. Usłyszymy dzieła m.in. Rheinbergera, Williamsa, Barbera, Purcella/Sandströma, Pendereckiego, Schönberga oraz Blacha.

Oprowadzanie przybliży wiedzę na temat życia w Stalagu VIII A, znaną nam dziś historię z tamtych czasów oraz przedstawi pracę Fundacji Pamięć, Edukacja, Kultura i stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen e.V.

Utwór Oliviera Messiaena  „Kwartet na koniec czasu” nie tylko opowiada o końcu świata, lecz również sam ten koniec tworzy. Dużą rolę odgrywa obecność w utworze ptasiego śpiewu – wszechobecnego, wolnego od regularności i struktur muzycznych, tak istotnego w całym życiu i twórczości kompozytora.

Camille van Lunen przekształciła instrumentację oraz liczne motywy i tematy tego wybrzmiewającego manifestu nadziei w swój kwartet „Quatour pour l’Aurore des Temps”. Utwór powstał w 2016 roku we współpracy z badaczami z Instytutu Gulbenkian de Ciência Lisbon. Po koncercie kompozytorka podzieli się z publicznością własną refleksją na temat dzieła.